জগন্নাথ পুৰী ৰথ যাত্ৰাঃ ইয়াৰ ইতিহাস আৰু সাংস্কৃতিক তাৎপৰ্য্য
ওড়িশাৰ পুৰিৰ ৰাথাযাত্ৰা ভাৰতৰ সৰ্ববৃহৎ ৰথ উৎসৱ, য’ত হাজাৰ হাজাৰ তীৰ্থযাত্ৰীয়ে ৰাথা টানিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰে। এই উৎসৱত মহান আধ্যাত্মিক মূল্যবোধ আছে। বিশ্বাস কৰা হয় যে জগন্নাথ পুৰি ৰথ যাত্ৰাত যিকোনো ব্যক্তিয়ে অংশগ্ৰহণ কৰিলে সুখ আৰু ধন-সম্পত্তিৰ আশীৰ্বাদ লাভ কৰিব।
অতি উৎসাহেৰে চলিত বৰ্ষৰ ০১ জুলাইৰ পৰা আৰম্ভ হ’ব লগা হৈছে জগন্নাথ পুৰী যাত্ৰা ২০২২। এই মেগা ইভেণ্ট উদযাপনৰ বাবে সমগ্ৰ ভাৰতৰ পৰা পবিত্ৰ নগৰ পুৰীলৈ ১২ৰ পৰা ১৫ লাখ ভক্ত আহিব বুলি আশা কৰা হৈছে। অক্ষয় ত্ৰিতীয়াৰ শুভ দিন ০৩ মে’ৰ পৰা এই ৰথ নিৰ্মাণৰ কাম আৰম্ভ হয়।
কৰ’না ভাইৰাছৰ সংক্ৰমণৰ বাবে ২০২০ আৰু ২০২১ চনত ৰথ যাত্ৰাত গণ সমাৱেশৰ অনুমতি দিয়া নহ’ল। কিন্তু এইবাৰ নিয়ন্ত্ৰিত covid পৰিস্থিতিয়ে সাধাৰণ নিষেধাজ্ঞাৰে উদযাপনৰ আশা জগাই তুলিছে। অৱশ্যে গণ সমাৱেশৰ সৈতে বা অবিহনে এই বছৰৰ বাবে দুয়োটা পৰিকল্পনা সাজু কৰি ৰাখে বিষয়াসকলে। এই উপলক্ষে কভিড পৰিস্থিতি নিয়ন্ত্ৰণত থাকিলে ৰথ যাত্ৰাত গণ সমাৱেশৰ অনুমতি দিয়া হ’ব।
জগন্নাথ ৰথ যাত্ৰা ইতিহাস, শোভাযাত্ৰা আৰু সাংস্কৃতিক গুৰুত্ব
জগন্নাথ পুৰী ৰথ যাত্ৰা এটাতকৈ অধিক দিশত মাৰ্জিত। হিন্দু ভক্তসকলে অতি দীৰ্ঘদিন ধৰি ইয়াক সম্পন্ন কৰি আহিছে। এই ৰথ যাত্ৰা পুৰী আৰু ওড়িশা ৰাজ্যৰ বাবে পৰিচয়ৰ প্ৰতীক হৈ পৰিছে। আহক আমি এই শোভাযাত্ৰাৰ গভীৰতালৈ ডুব যাওঁ আৰু বুজি পাওঁ ৰথ যাত্ৰা কিয় আৰু কেনেকৈ আয়োজন আৰু উদযাপন কৰা হয়।
জগন্নাথ পুৰী ৰথ যাত্ৰাৰ ইতিহাস
জগন্নাথ ৰথ যাত্ৰা উৎসৱত ভগৱান জগন্নাথ (ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণ), তেওঁৰ ভগ্নী দেৱী সুভদ্ৰা আৰু তেওঁৰ জ্যেষ্ঠ ভাতৃ ভগৱান বলভদ্ৰ বা বালাৰামক উৎসৰ্গা কৰা হয়। ৰাথযাত্ৰা ভাৰতৰ অন্যতম বৃহৎ উৎসৱ, য’ত লাখ লাখ ভক্ত উপস্থিত হৈ ৰথ যাত্ৰাৰ শোভাযাত্ৰাত অংশগ্ৰহণ কৰি ভগৱান জগন্নাথৰ আশীৰ্বাদ বিচাৰে।
আছাদ শুক্লাৰ ২য় দিনত পুৰিৰ ওড়িশাত জগন্নাথ ৰথ যাত্ৰাৰ আয়োজন কৰা হয়। বিশ্বাস কৰা হয় যে ভগৱান জগন্নাথে প্ৰতি বছৰে নিজৰ জন্মস্থান ভ্ৰমণ কৰিব বিচাৰে। চহৰৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ মাজেৰে পাৰ হৈ যোৱা এই যাত্ৰাই এক মন্ত্ৰমুগ্ধকৰ দৃশ্যৰ সৃষ্টি কৰা
আমি কিয় জগন্নাথ ৰথ যাত্ৰা উদযাপন কৰো?
বিভিন্ন ৰথ যাত্ৰা কাহিনী হিন্দু ভক্তৰ মাজত জনপ্ৰিয়। ইয়াৰে এটা বিখ্যাত আৰু বিশ্বাসযোগ্য কাহিনী হ’ল ভগৱান কৃষ্ণ আৰু বলৰামৰ মাতৃৰ ফালৰ পৰা ককাক কন্সাই মথুৰাত ভাতৃদ্বয়ক হত্যা কৰিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনাইছিল। সেয়ে কন্সাই অক্ৰুৰক ৰথ লৈ গকুললৈ পঠিয়াই দিলে। ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণ আৰু বলৰাম ৰথত বহি মথুৰা অভিমুখে গৈ আছিল। গতিকে ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণৰ এই বিদায়ৰ দিনটোত সকলো কৃষ্ণভক্তই ৰথযাত্ৰা উদযাপন কৰে।
বহু ভক্তৰ মাজত আন এক বিখ্যাত কাহিনী হ’ল দ্বাৰকাত ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণ, বলাৰাম, সুভদ্ৰাৰ সৈতে ৰথযাত্ৰা উৎসৱৰ সম্পৰ্ক। এসময়ত ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণৰ আঠগৰাকী পত্নীয়ে মাতৃ ৰোহিনীৰ পৰা কৃষ্ণ আৰু গোপীৰ বিষয়ে কিছু পবিত্ৰ কাহিনী শুনিবলৈ সিদ্ধান্ত লৈছিল। কিন্তু তাই কাহিনীটো ক’ব বিচৰা নাছিল।
ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণৰ পত্নীসকলৰ পৰা সঘনাই অনুৰোধ কৰাৰ পিছত মাকে কাহিনীটো ক’বলৈ মান্তি হ’ল, কিন্তু তাই বিচাৰিছিল যে সুভদ্ৰাই দুৱাৰখন পহৰা দি থাকে যাতে কেৱল সেই ৮ জনৰ বাহিৰে আন কোনোৱে শুনিব নোৱাৰে। ৰোহিনীৰ মাকে কাহিনীবোৰ বৰ্ণনা কৰি থাকোঁতে সুভদ্ৰা বৰ মোহিত হৈ পৰে। ই তাইক ইমানেই মোহিত কৰিছিল যে তাই লক্ষ্য কৰা নাছিল যে ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণ আৰু বলৰাম দুৱাৰমুখত আছে। তাই সেই দুজনৰ মাজত থিয় হৈ থাকিল, হাত দুখন আঁতৰাই ৰখাৰ উপায় হিচাপে।
সন্ত নাৰদ তেতিয়া তেওঁলোকৰ ঠাইলৈ আহিল, আৰু একেলগে তেওঁ তিনিও ভাই-ভনীক দেখিলে। তেওঁ প্ৰাৰ্থনা কৰি তেওঁলোকৰ আশীৰ্বাদ বিচাৰিলে। গতিকে কোৱা হয় যে ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণ, সুভদ্ৰা আৰু বলাৰামে অনন্তকাল পুৰীৰ মন্দিৰত বাস কৰিছিল, আৰু তেওঁলোকে ভক্তসকলৰ ওপৰত আশীৰ্বাদ বৰষুণ কৰে।
ভগৱান জগন্নাথ যাত্ৰাৰ বিষয়ে আমোদজনক তথ্য
জগন্নাথ পুৰী ৰথ যাত্ৰা সকলো হিন্দু আৰু ভাৰতীয়ৰ বাবে সৰ্ববৃহৎ ৰথ উৎসৱ। ইমানবোৰ কথাই ইয়াক অনন্য আৰু মৰমলগা কৰি তুলিছে। এই ভৱিষ্যৎ শোভাযাত্ৰাৰ বিষয়ে কিছু আমোদজনক তথ্য চাওঁ আহক।
প্ৰতি বছৰে ভগৱান জগন্নাথ (জগতৰ শাসক), তেওঁৰ জ্যেষ্ঠ ভাতৃ বলভদ্ৰ (বালাৰাম) আৰু ভগ্নী সুভদ্ৰাৰ বাবে নিম গছৰ পৰা তিনিটা পৃথক ৰথ তৈয়াৰ কৰা হয়। এই মহান ৰথবোৰ তৈয়াৰ কৰিবলৈ আন কোনো কাঠ ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰি। ই পুৰী জগন্নাথ ৰথৰ অন্যতম আমোদজনক তথ্য।
ভগৱান জগন্নাথৰ বাবে সৰ্বোচ্চ ৰথ নিৰ্মাণ কৰা হয় যাৰ উচ্চতা ৪৪ ফুট। তেওঁৰ ৰথক গৰুদধ্বজ বা কপিলধ্বজ বোলা হয়। ইয়াৰ মুঠ ১৬টা চকা আছে আৰু ইয়াক মূলতঃ ৰঙা আৰু হালধীয়া ৰঙেৰে সজাই তোলা হৈছে। বালাৰামৰ ৰথ (তালাধ্বজ বা লংগলধ্বজ নামেৰে জনাজাত)ৰ উচ্চতা ৪৩ ফুট, আৰু ইয়াৰ চকা ১৪টা। ইয়াক মূলতঃ ৰঙা আৰু নীলা-সেউজীয়া ৰঙেৰে সজাই তোলা হয়। দৰ্পদলন বা পদ্মধ্বজ নামেৰে জনাজাত সুভদ্ৰাৰ ৰথ ৪২ ফুট ওখ আৰু ১২টা চকা আছে। ইয়াক মূলতঃ ৰঙা আৰু ক’লা ৰঙেৰে সজাই তোলা হৈছে।
অক্ষয় ত্ৰিতীয়াৰ পৰা এই ৰথ নিৰ্মাণৰ কাম আৰম্ভ হয়, যাক জগন্নাথ মন্দিৰৰ ৪২ দিনীয়া চন্দন যাত্ৰাৰ আৰম্ভণি বুলিও কোৱা হয়।
জগন্নাথ পুৰী ৰথ যাত্ৰা ব্ৰহ্ম পুৰাণ, পদ্মপুৰাণ, স্কন্ধ পুৰাণ, কপিলা সংহিতা আদি প্ৰাচীন শাস্ত্ৰত ইয়াৰ উল্লেখ থকাৰ বাবে বৃদ্ধাৱস্থাৰ অনুষ্ঠান।
জগন্নাথ, বলভদ্ৰ আৰু সুভদ্ৰাৰ মূৰ্তিক মন্দিৰৰ পৰা উলিয়াই আনি নিজ নিজ ৰথত স্থাপন কৰা এই অনুষ্ঠানক ভক্তসকলে ‘পাহাণ্ডী ‘ বুলি কয়। ৰথ যাত্ৰা আৰম্ভ হোৱাৰ আগতে মূৰ্তিবোৰক ‘স্নান পূৰ্ণিমা ‘ নামেৰে জনাজাত ১০৯ বাল্টি পানীৰে গা ধোৱা হয়।
‘চেৰা পাহাৰা ‘এই শোভাযাত্ৰাৰ লগত জড়িত এক অনুষ্ঠান য’ত ৰজাই সোণৰ হাতৰ ঝাড়ু আৰু চন্দনৰ পেষ্টৰ সুগন্ধি পানীৰে ৰাস্তা পৰিষ্কাৰ কৰে।
আইকনিক পুৰী মন্দিৰৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা এই বিশাল ৰথ যাত্ৰাত লাখ লাখ ভক্তই অংশগ্ৰহণ কৰে।
ৰজা ইন্দ্ৰদ্যুম্নৰ বিখ্যাত ৰাণীৰ স্মৃতিত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল ‘গুণ্ডিচা মন্দিৰ’ নামৰ মন্দিৰ। পুৰীৰ জগন্নাথ মন্দিৰৰ পৰা আৰম্ভ হৈ গুণ্ডিচা মন্দিৰত শেষ হয় বিখ্যাত ৰথ যাত্ৰা।
শোভাযাত্ৰাৰ ৪ তাৰিখে ভগৱান জগন্নাথৰ পত্নী দেৱী লক্ষ্মী গোণ্ডিচা মন্দিৰত স্বামীক লগ কৰিবলৈ আহে।
আছাদ শুক্ল পক্ষৰ দশম দিনত সকলো দেৱতাই উভতি অহা যাত্ৰা আৰম্ভ কৰে। এই অনুষ্ঠানটোক ‘বহুদা ‘বা ‘দক্ষিনাবিমুখী ‘ বুলি কোৱা হয়। নিজৰ ঠাইলৈ উভতি অহাৰ আগতে তেওঁলোকে দেৱী অৰ্ধশিনীৰ মন্দিৰত ৰৈ তেওঁক প্ৰণাম জনায়।
সুনা বেষা আৰু আধাৰ পানা নামৰ আৰু দুটা সামৰণি অনুষ্ঠান। দশম দিনা দেৱতাসকলক সোণৰ অলংকাৰেৰে সজোৱা হয় তেতিয়া ছুনা বেছা অনুষ্ঠিত কৰা হয়। যাত্ৰাৰ ১১ তাৰিখ আৰু অন্তিম দিনা দেৱতাক মিঠাই আগবঢ়োৱাৰ সময়ত অধৰা পান কৰা হয়।
জগন্নাথ পুৰি ৰথ যাত্ৰাৰ সাংস্কৃতিক আৰু ধৰ্মীয় গুৰুত্ব
জগন্নাথ ৰথ যাত্ৰা তেওঁ শাসন কৰা ৰাজ্য দ্বাৰকাৰ পৰা ব্ৰজ ভূমি (বৰ্তমান মথুৰা আৰু বৃন্দাবন)লৈ যাত্ৰাৰ প্ৰতীক, য’ত শ্ৰীকৃষ্ণ ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল। ইয়াৰ উপৰিও ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণক কন্সাই মথুৰালৈ নিমন্ত্ৰণ কৰাৰ সময়ত গোকুলৰ পৰা বিদায় লোৱাৰ বিনোদন হ’ব বুলি আশা কৰা হৈছে।
প্ৰতিজন ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণ ভক্তই যিয়েই নহওক কিয়, ৰথ যাত্ৰাৰ প্ৰতি আগ্ৰহী। গাড়ী টানিলে মনটো পৰিষ্কাৰ কৰা আৰু পৰম পৰমাত্মাৰ ওচৰত আত্মসমৰ্পণ কৰাৰ প্ৰতীক।
প্ৰতি বছৰে হিন্দু ধৰ্মৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ বাৰ্ষিক অনুষ্ঠান পুৰী জগন্নাথ ৰথ যাত্ৰাত বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ প্ৰভুৰ ভৱিষ্যৎ শোভাযাত্ৰাৰ সাক্ষী হ’বলৈ লাখ লাখ হিন্দু তীৰ্থযাত্ৰীৰ ভিৰ হয়।
ভগৱান জগন্নাথক ভগৱান বিষ্ণুৰ প্ৰকাশ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। ওড়িশাৰ পুৰিস্থিত বিখ্যাত জগন্নাথ মন্দিৰক ‘চৰ ধাম’ তীৰ্থযাত্ৰাৰ অন্যতম বুলি গণ্য কৰা হয় আৰু সকলো হিন্দুৱে ইয়াক পূজা কৰে। এই মন্দিৰক পুৰী জগন্নাথ ধাম বুলিও কোৱা হয়। ৰথ উৎসৱৰ সময়ত দিনটোৰ বাকী সময়ছোৱাত হিন্দুসকলৰ বাবেহে মন্দিৰত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হয়। পুৰী জগন্নাথ মন্দিৰত চাগে প্ৰতিজন হিন্দুৱে জীৱনত এবাৰ দৰ্শন কৰে।
ইস্কন হৰে কৃষ্ণ অভিযানৰ বাবেই ১৯৬৮ চনৰ পৰা বিশ্বৰ প্ৰায়বোৰ ডাঙৰ চহৰতে ৰাথযাত্ৰা মহোৎসৱ বিখ্যাত দৃশ্য হিচাপে পৰিগণিত হৈছে। কলকাতা, মুম্বাই, কৰাচী, বাৰ্লিন, ছিডনী, নাইৰোবি, মেক্সিকো চহৰ, ডাবলিন, মানচেষ্টাৰ, বাৰ্মিংহাম, বুয়েনছ আয়াৰ্ছ, মাদ্ৰিদ, ষ্টকহোম, বুডাপেষ্ট, অকলেণ্ড, টৰন্টো, কুৱালালামপুৰ, বেংকক ইত্যাদি।
জগন্নাথ পুৰী ৰথ যাত্ৰা ২০২৩: তাৰিখ আৰু সময়
চলিত বৰ্ষৰ শুভ জগন্নাথ পুৰী ৰথ যাত্ৰা ২০ জুনত নিশা ১০:০৪ বজাৰ পৰা আৰম্ভ হ’ব আৰু ২১ জুনত সন্ধিয়া ৭:০৯ বজাত সমাপ্ত হ’ব জগন্নাথ যাত্ৰা। উৎসৱৰ কেইমাহমান আগতেই এই উৎসৱৰ প্ৰস্তুতি আৰম্ভ হয়